Prezent z przepisami świątecznymi

W zależności od regionu i tradycji rodzinnych zestaw wigilijnych potraw jest różny, ale zwyczajowo na wigilijnym stole powinny znaleźć się wszystkie płody ziemi, a potraw powinno być dwanaście.

Każdej należy spróbować, co ma zapewnić szczęście i zdrowie przez cały rok.

Do najbardziej typowych należą: barszcz z uszkami (wymiennie w niektórych regionach Polski z białym żurem, zupą grzybową, zupą owocową lub zupą rybną).

Ryby, przyrządzane na różne sposoby, z najbardziej tradycyjnym karpiem smażonym i w galarecie, kapusta z grochem.


A poza tym kapusta z grzybami, pierogi z kapustą, kasza z suszonymi grzybami, fasola z suszonymi śliwami, paszteciki z grzybami, kotleciki z ryżu z sosem grzybowym, kluski z makiem, cukrem i miodem, makiełki, chałka z kompotem z suszonych owoców, zupa migdałowa czy z tradycji wschodniej kulebiak, gołąbki i kutia.

Na Śląsku potrawami wigilijnymi są moczka i makówki.

Zgodnie z Polskim zwyczajem potrawy wigilijne powinny być postne, czyli bezmięsne i bez użycia tłuszczów zwierzęcych.

Post wigilijny jest zwyczajem dość powszechnie przestrzeganym, mimo że w wielu wyznaniach nie jest nakazany. Biskupi łacińscy zachęcają do zachowania tego zwyczaju „ze względu na wyjątkowy charakter tego dnia w Polsce”.

Oto propozycje na świąteczne potrawy wigilijne. Same sprawdzone, smaczne i proste receptury. Coraz więcej osób z powodu braku czasu korzysta z pomocy stoisk gastronomicznych supermarketów oraz z firm cateringowych, by zapewnić na świątecznym stole wiele atrakcyjnych potraw.

Nie chcę Cię straszyć, ale:

• Produkty odgrzewane w mikrofalówkach,
• Produkty przygotowane wiele godzin przed spożyciem - np przez firmy cateringowe 

Produkty przetworzone - gotowe do spożycia nie mają wartości odżywczych, zawierają trujące substancje i mogą być przyczyną problemów zdrowotnych. Dlatego warto poświęcić chwilę i zastanowić się, czy nie dasz rady przygotować samodzielnie potraw na świąteczny stół.


Samodzielnie przygotowane posiłki nie tracą wartości odżywczych.

Zdrowe posiłki nie muszą być wcale trudne, a wspólne przygotowywanie posiłków konsoliduje rodzinę i sprawia wiele radości.

• Zakwas z czerwonych buraków na świąteczny barszcz
  • duże naczynie szklane – 3 litrowe
  • 2-3 kg buraków
  • 2-2.5 litrów wody
  • główka czosnku
  • kromka razowego chleba na zakwasie (pieczywo przyspiesza proces fermentacji)
  • 2- 3 ziarnka ziela i 2 listki laurowe (opcjonalnie)
  • 1 łyżka soli na litr wody

Buraczki dokładnie szorujemy, odcinamy ogonki, ewentualne czarne plamki i kroimy w plastry. Nie obieramy ze skórki. Pokrojone buraki układamy w naczyniu tak, by zajęły około połowę słoja. W międzyczasie gotujemy wodę i czekamy by trochę wystygła. Czosnek obieramy ze skórki i każdy obrany ząbek lekko miażdżymy nożem. Wszystkie ząbki wrzucamy do buraczków, można dodać ziele angielskie i listek laurowy, a następnie zalewamy ciepłą przegotowaną osoloną wodą. Naczynie przykrywamy gazą i odstawiamy w ciepłe miejsce. Zakwas codziennie mieszamy drewniana łyżką i próbujemy piątego dnia. Można go wtedy zlać do buteleczek i od tej pory trzymać już w lodówce.
 

• Jajka faszerowane
  • pieczarki – 120g
  • jajka – 3-4 sztuki
  • pęczek pietruszki
  • masło klarowane – 1 łyżka
  • otręby owsiane – ok. 3 łyżek

Jajka ugotować na twardo, ostudzić i obrać. Następnie przekroić na pół i wyciągnąć żółtka. Pieczarki umyć, obrać i zetrzeć na tarce o dużych oczkach. Pieczarki wrzucić na patelnię i dusić z niewielką ilością wody, aż zmiękną. Żółtka rozdrobnić widelcem, dodać usmażone pieczarki, pietruszkę. Przyprawić farsz solą i pieprzem wg smaku. Nałożyć farsz do białek od jajek. Posypać jajka otrębami.
 

• Sałatka ziemniaczana
  • ziemniaki – 4-5 mniejszych sztuk
  • jaja kurze – 3-4 sztuki
  • ogórki kiszone – 3-4 sztuki
  • rzodkiewka – ½ pęczka
  • szalotka, szczypiorek do posypania
  • oliwa – 2 łyżki 

Ugotować lub upiec ziemniaki, wystudzić, schować do lodówki i wykorzystać kolejnego dnia. Obrać ze skórki i pokroić w kostkę. Wymieszać z pokrojonymi jajkami, ogórkami, rzodkiewką i szalotką. Wymieszać i posypać posiekanym szczypiorkiem.
 

• Śledzie pod pierzynką z buraczkami
  • 5-6 filetów śledziowych
  • 1 ugotowany batat
  • 3 ugotowane buraczki
  • 1 duża cebula
  • majonez wegański
  • 4 jajka ugotowane
  • pieprz
  • 1 szklanka oliwek
  • szczypiorek 

Śledzie moczymy w wodzie dzięki czemu będą mniej słone. Wymoczone śledzie kroimy na mniejsze kawałki i układamy na dnie naczynia. W ten sposób przygotowane śledzie pieprzymy i smarujemy majonezem wegańskim. Cebulę obieramy i kroimy w drobną kostkę. Posiekaną cebulą posypujemy śledzie w majonezie. Oliwki drobno siekamy i dokładamy na cebulę Ugotowane bataty studzimy i kroimy w plasterki Układamy je na oliwkach. Całość ponownie smarujemy majonezem. Buraki obieramy i gotujemy w całości. Po wystudzeniu ścieramy na grubych oczkach tarki. Odciskamy nadmiar soku powstałego podczas ścierania i układamy jako kolejną warstwę w naczyniu. Jajka gotujemy, obieramy i drobno siekamy, następnie układamy na wierzchu sałatki, posypujemy szczypiorkiem. Sałatkę najlepiej zostawić na kilka godzin w lodówce do przegryzienia się.
 

• Dorsz w galarecie
  • 1 dorsz o wadze 1,5 kg,
  • 1 marchewka,
  • 2 pietruszki
  • kawałek pora
  • ¼ selera
  • 2 średnie cebule,
  • 3 łyżki oliwy lub masła,
  • 10 kulek ziela angielskiego,
  • 4 listki laurowe,
  • sok z 1 cytryny,
  • sól, czarny pieprz,
  • natka pietruszki
  • papryczka chilli
  • ½ łyżeczki miodu,
  • agar-agar w ilości odpowiedniej na 1 litr płynu
  • kilka ugotowanych jajeczek przepiórczych (opcjonalnie)

Dorsza sprawić i podzielić na nieduże dzwonka. Rybę posolić i polać sokiem z cytryny. Odstawić na 30 minut. Cebulę drobno posiekać i zeszklić na maśle klarowanym lub oliwie. Włoszczyznę obrać, pokroić w talarki i podsmażyć na oleju. Dodać do warzyw około 1,5 litra wody, podpieczoną na patelni całą cebulę, listki laurowe, ziela angielskie, sól, odrobinę pieprzu i gotować około 20 minut. Dzwonka dorsza włożyć do gotującego się wywaru, zmniejszyć gaz i na bardzo małym ogniu gotować około 30 minut. Rybę delikatnie odłowić, wywar przelać przez gęste sitko. Płyn doprawić do smaku odrobiną miodu, solą i pieprzem. Powinien być słodki, pikantny i lekko słony. Rozpuścić odpowiednią ilość agar-agar i dodać do wywaru. Rybę ułożyć na półmisku, udekorować papryczką chilli, natką pietruszki, cytryną, jajeczkami przepiórczymi przekrojonymi na pół i zalać schłodzonym roztworem agaru polewając po dzwonkach, żeby zyskały glazurę. Ryba powinna być zanurzona w galarecie minimum do połowy. Cały półmisek schłodzić w lodówce.
 

• Ryba po grecku
  • dorsz – 2 filety
  • marchew – 2-3 małe sztuki
  • pietruszka, korzeń – 1 sztuka
  • seler korzeniowy – 1 plaster
  • masło klarowane – 1 łyżka
  • oliwa z oliwek – 1 łyżka
  • cebula – 1/2 sztuki
  • passata pomidorowa

Rybę skropić cytryną, zanurzyć w oliwie, oprószyć pieprzem, kurkumą, krótko smażyć na maśle klarowanym – ok 2 min. Cebulę pokroić i zeszklić na tłuszczu po rybach. Marchew, pietruszkę, seler zetrzeć. W garnku rozgrzać oliwę i udusić te warzywa po czym podlać lekko wodą, dodać liść laurowy, ziele angielskie, passatę i ugotować do miękkości. Na dno naczynia położyć warstwę warzyw, rybę i kolejną warstwę warzyw.
 

• Pierogi z kapustą i soczewicą
  • 200g czerwonej soczewicy
  • 400g kiszonej kapusty
  • pieprz
  • ziele angielskie
  • listek laurowy
  • Kminek
  •  Ciasto:
    • 500g mąki gryczanej lub orkiszowej
    • 1 jajko lub 3 łyżki mielonego siemienia lnianego
    • ciepła woda
    • 1 łyżka oliwy
    • szczypta soli

Soczewicę gotujemy do miękkości ale tak żeby się jeszcze nie rozpadała. Kapustę dusimy w niewielkiej ilości wody (jeśli jest mocno słona można wodę wymieniać aż do uzyskania odpowiedniego smaku). Na ostatnie 10 minut dorzucamy do kapusty listek laurowy, ziele angielskie i kminek. Zdejmujemy kapustę z ognia i dodajemy soczewicę i mieszamy. Ciasto: Siemię lniane zalewamy letnią wodą i odstawiamy do napęcznienia. Mąkę wysypujemy na stolnicę, robimy w niej dołek i dodajemy do dołka oliwę, sól oraz jajko lub len. Powoli zagniatamy ciasto. Gdy ciasto będzie elastyczne i sprężyste dzielimy je na mniejsze porcję i nieużywaną część ciasta umieszczamy w misce przykrytej folią spożywczą tak żeby nie wysychało. Pozostałą część ciasta wałkujemy cienko i wykrawamy koła na które nakładamy łyżeczkę farszu i zawijamy w kształt pieroga. Pierogi wrzucamy do lekko osolonego wrzątku na ok 3-5 minut. Pierogi podajemy z duszoną cebulką.
 

• Gołąbki z kaszą i czerwoną soczewicą
  • 8-10 liści włoskiej kapusty
  • 1 szklanka suchej kaszy do wyboru: gryczanej, jaglanej, lub jęczmiennej
  • 1/2 szklanki czerwonej soczewicy
  • 1 cebula
  • 1 marchewka
  • kawałek pora
  • 2 ząbki czosnku
  • 2 liście laurowe
  • 3 ziela angielskie
  • 1/2 łyżeczki majeranku
  • 1/2 łyżeczki cząbru
  • pęczek zielonej pietruszki lub koperku
  • sól, pieprz
  • 3-4 łyżki oliwy
  • około 1 szklanki bulionu warzywnego
  • zielona natka pietruszki

Liście kapusty umyj i umieść w dużym garnku, zalej wrzątkiem i gotuj na małym ogniu około 5 minut. Następnie odcedź, przelej zimną wodą i odstaw by ostygły. W międzyczasie ugotuj osobno do miękkości kaszę, a także soczewicę. Soczewica powinna delikatnie się rozpadać, dzięki czemu dobrze sklei farsz. Na patelni podsmaż drobno posiekanego pora i cebulkę. Dodaj zioła, liść laurowy, ziele oraz pieprz. Duś przez około 3-4 minuty ciągle mieszając. Dodaj startą na tarce marchewkę i smaż przez kolejne kilka minut aż warzywa się lekko zarumienią. Zanim dodasz kaszę wyciągnij z patelni listek laurowy i ziele angielskie. Do dużej miski przełóż ugotowaną kaszę, dodaj do niej soczewicę, a także duszone warzywa. Wszystko dokładnie wymieszaj i dopraw do smaku ziołami solą i pieprzem. Jeśli farsz wyszedł zbyt sypki i nie chce się lepić można do niego dodać 2 łyżki mąki jaglanej lub z mąki z cieciorki. Gdy farsz jest dobrze dosmakowany dodaj na końcu drobno pokrojoną natkę pietruszki. Na rozłożonym liściu kapusty połóż farsz na jednym końcu liścia, złóż boki i zwiń jak krokieta. Pamiętaj by zawijać gołąbki jak najciaśniej. Przełóż gołąbki na naczynia i podlej bulionem warzywnym. Piecz w piekarniku nagrzanym do 180 C przez 30-40 minut. Podawaj z sosem pomidorowym lub grzybowym.
​​​​​​​

• Pierś z indyka nadziewana śliwkami
  • ​​​​​​​mięso z piersi indyka bez skóry – ok. 500g
  • śliwki suszone
  • ząbek czosnku
  • oliwa z oliwek – 2 łyżki
  • wywar warzywny

Pierś z indyka należy rozciąć wzdłuż w taki sposób, aby można było zawinąć w nią suszone owoce. Mięso należy natrzeć marynatą przygotowaną z oliwy z oliwek, pieprzu ziołowego (można wybrać jakąś inna ulubioną przyprawę), soli i czosnku. Tak przygotowaną pierś powinno się wstawić się do lodówki na kilka godzin, najlepiej na całą noc.

Rozcięte mięso wypełnić śliwkami lub morelami i zwinąć cienkim sznurkiem lub połączyć wykałaczkami. Lekko podsmażyć z każdej ze stron na oliwie z oliwek po czym umieścić w naczyniu żaroodpornym pod przykryciem (resztę owoców wrzucić do naczynia). Piec w piekarniku rozgrzanym do 180-200 stopni przez 50-60 min, co 20 minut podlewając wywarem.
 

• Świąteczny pieczony omlet z gruszkami i cynamonem
  • ​​​​​​​4 gruszki
  • 1 szklanka pełnoziarnistej mąki orkiszowej
  • 3/4 szklanki mleka owsianego (lub innego napoju roślinnego)
  • 3 jajka
  • 1 czubata łyżka cynamonu
  • 1 łyżka miodu
  • 1 łyżka masła klarowanego

Do miski rozbijamy 3 jajka w całości i miksujemy 2-3 minuty, następnie wlewamy mleko owsiane i wsypujemy do ubitych jajek mąkę w dwóch porcjach, cały czas ubijając masę mikserem. Ciasto powinno mieć konsystencję rzadkiej śmietany. Piekarnik nagrzewamy do 200st. Gruszki myjemy, obieramy i kroimy. Na patelni rozpuszczamy masło, dodajemy miód i wrzucamy pokrojone gruszki na patelnię. Gruszki dusimy przez kilka minut z miodem i masłem, doprawiamy cynamonem, dokładnie mieszamy i zdejmujemy patelnię z kuchenki. Gruszki zalewamy ciastem i wstawiamy do nagrzanego piekarnika na 15-20 minut.
 

• Piernikowe niespodzianki
  • ​​​​​​​1szklanka dozwolonych orzechów (np. laskowe, włoskie, migdały, nerkowce)
  • ¾ szklanki daktyli
  • ½ łyżeczki przyprawy piernikowej
  • ½ łyżeczki cynamonu
  • ½ łyżeczki skórki otartej ze świeżej pomarańczy
  • łyżeczka syropu z agawy (opcjonalnie)
  • szczypta soli morskiej
  • do obtoczenia: część zmiksowanych orzechów, wiórki kokosowe, cynamon, kakao, karob (do wyboru)

Orzechy zmielić, ale niezbyt drobno. Daktyle zalać wrzątkiem i moczyć ok. 30 minut. Po tym czasie odcedzić i odcisnąć z wody, dodać do orzechów razem z przyprawą piernikową, cynamonem, skórką pomarańczową i solą morską. Wszystko zmielić na jednolitą, kleistą masę (Jeśli masa będzie zbyt sucha, można dodać odrobinę mleka roslinnego lub wody z namoczonych daktyli). Z powstałej masy formować niewielkiej wielkości kulki (dłonie można lekko zwilżyć wodą), obtoczyć je w części zmielonych orzechów lub w wiórkach kokosowych, cynamonie, kakao, karobie. Przechowywać w lodówce.

^{Aneta Strelau mgr dietetyki klinicznej, certyfikowany europejski specjalista leczenia otyłości (cert. SCOPE), Członkini Europejskiej Federacji Stowarzyszeń Dietetyków DIETS/ EFAD, Polskiego Stowarzyszenia Osób z Celiakią i Na Diecie Bezglutenowej, Polskiego Towarzystwa Dietetyki, Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, wiceprezes Fundacji promującej sport wśród dzieci i młodzieży „Warszawska Asocjacja Rugby. Właścicielka Poradni ,,Dietetyki Klinicznej Strelau”, Autorka ,,Poradnika dietetycznego dla Pacjenta z cukrzyca 2 cz. I” Poradnika dietetycznego dla Pacjentów z cukrzyca 2 cz. II” , ,, Dieta dla Dziecka”, ‘’Żywienie osób starszych w praktyce”. Specjalista w zakresie leczenia otyłości oraz dietoterapii chorób autoimmunologicznych dzieci i dorosłych. Zajmuje się również poradnictwem dla dzieci objętymi opieką specjalistycznych poradni zaburzeń neurorozwojowych na terenie Warszawy. Wykładowca, uczestniczka licznych kongresów dotyczących żywienia klinicznego i chorób metabolicznych. Ekspert w licznych kampaniach edukacyjnych, w programach TV oraz w audycjach radiowych.}

www.strelmedica.pl